Asbest is zeer gevaarlijk wanneer de vezels vrijkomen en worden ingeademd. Deze microscopisch kleine vezels kunnen diep in de longen doordringen en leiden tot ernstige, vaak dodelijke ziekten zoals mesothelioom, longkanker en asbestose. De symptomen verschijnen meestal pas 20 tot 40 jaar na blootstelling, waardoor veel slachtoffers pas laat een diagnose krijgen.
In dit artikel lees je alles over de risico’s van asbest, hoe je asbesthoudende materialen herkent en wat je moet doen als je vermoedt dat je ermee in contact bent gekomen. Daarnaast bespreken we de Belgische wetgeving en de kosten van professionele asbestverwijdering.
Wat is asbest precies?
Asbest is een verzamelnaam voor zes natuurlijke mineralen met vezelachtige kristallen die hittebestendig, sterk en isolerend zijn. Het materiaal werd vroeger massaal gebruikt in de bouw en industrie vanwege deze eigenschappen.
De zes soorten asbest worden ingedeeld op basis van hun chemische samenstelling en kleur:
- Chrysotiel (witte asbest) – meest gebruikt in bouwmaterialen.
- Crocidoliet (blauwe asbest) – zeer schadelijk, voornamelijk in isolatiesystemen.
- Amosiet (bruine asbest) – veel toegepast in brandwerend materiaal.
- Tremoliet, actinoliet en anthophylliet – minder vaak gebruikt, maar net zo gevaarlijk.
In België werd asbest tot 2001 gebruikt in duizenden producten, vooral in woningen en gebouwen.
Waar werd asbest vroeger voor gebruikt?
Tussen 1945 en 2001 werd asbest toegepast in meer dan 3.500 bouwproducten. Veelvoorkomende toepassingen waren:
- Golfplaten en dakleien in gebouwen en stallen.
- Vinyltegels en vloerbedekking met asbesthoudende lijm.
- Isolatiemateriaal rond verwarmingsbuizen en ketels.
- Remvoeringen en pakkingen in voertuigen en machines.
- Elektrische apparaten zoals oude haardrogers en broodroosters.
Hoe herken je asbesthoudende materialen?
Asbest is niet zichtbaar met het blote oog. Alleen een laboratoriumanalyse biedt zekerheid, maar er zijn enkele indicaties:
- Bouwjaar: Gebouwen van vóór 2001 bevatten vaak asbest.
- Uiterlijk: Cementachtige, grijze golfplaten of oude vinyltegels kunnen asbesthoudend zijn.
- Stempels en markeringen: Soms is asbest aangeduid met “NT” (niet asbesthoudend) bij nieuwere materialen.
Voor een betrouwbare identificatie is een asbestinventaris door een gecertificeerd deskundige noodzakelijk.
Welke gezondheidsrisico’s brengt asbest met zich mee?
Asbestvezels zijn gevaarlijk wanneer ze worden ingeademd. Ze blijven in het longweefsel achter en veroorzaken ontstekingen en littekens. De impact op de gezondheid is pas jaren later merkbaar.
Waarom zijn asbestvezels schadelijk voor de gezondheid?
Asbestvezels zijn microscopisch klein en kunnen niet door het lichaam worden afgebroken. Eenmaal ingeademd blijven ze voor altijd in het lichaam aanwezig en veroorzaken ze:
- Chronische ontstekingen die longweefsel beschadigen.
- Celschade die DNA-mutaties teweegbrengt, wat kanker kan veroorzaken.
- Verminderde longcapaciteit, wat kan leiden tot ademhalingsproblemen.
Welke ziektes kunnen door asbest veroorzaakt worden?
Blootstelling aan asbest kan tot vier ernstige longaandoeningen leiden:
- Mesothelioom – een zeldzame en agressieve kanker van het long- en buikvlies.
- Longkanker – verhoogd risico, vooral bij rokers.
- Asbestose – bindweefselvorming in de longen, wat leidt tot kortademigheid.
- Pleurale plaques – verdikkingen op het longvlies die ademhaling kunnen bemoeilijken.
In België sterven jaarlijks ongeveer 700 mensen aan asbestgerelateerde ziekten.
In welke situaties is asbest het meest gevaarlijk?
Asbest vormt het grootste gevaar wanneer vezels vrijkomen en worden ingeademd.
Wanneer komen asbestvezels vrij?
- Tijdens renovatie en sloop: Schuren, zagen en breken veroorzaken stofvorming.
- Bij beschadiging: Oude asbesthoudende materialen kunnen vanzelf brokkelen.
- Door verwering: Asbestdaken verliezen na tientallen jaren hun vezels.
Hoe lang blijft asbest in de lucht?
Asbestvezels blijven uren tot dagen zweven, afhankelijk van de luchtstromen. De kleinste vezels zijn zo licht dat ze langdurig in de lucht blijven hangen en opnieuw kunnen worden ingeademd.
Wat moet je doen als je asbest in je woning aantreft?
Bij vermoedelijke asbest is het essentieel om geen directe actie te ondernemen voordat je de juiste stappen zet.
- Raak het materiaal niet aan en vermijd bewegingen die stof opwekken.
- Laat een professionele asbestinventaris uitvoeren door een gecertificeerde deskundige.
- Laat beschadigd asbest altijd professioneel verwijderen.
Wie mag asbest verwijderen in België?
- Niet-hechtgebonden of beschadigd asbest mag enkel verwijderd worden door erkende asbestverwijderaars gecertificeerd door Belac.
- Hechtgebonden asbest in goede staat mag in Vlaanderen onder strikte voorwaarden door particulieren worden verwijderd, maar in Brussel en Wallonië gelden strengere regels.
Welke beschermingsmaatregelen zijn noodzakelijk?
- FFP3-ademaskers om inademing te voorkomen.
- Wegwerpoveralls en handschoenen om kleding en huid te beschermen.
- Afvoer in dubbele plastic zakken volgens de wettelijke richtlijnen.
Lees meer over asbest in en om het huis en tuin: wat te doen?
Hoe is de wetgeving rond asbest in België geregeld?
In België geldt sinds 2001 een totaalverbod op de productie en verkoop van asbest.
Wat zijn de regels voor asbestverwijdering?
- Asbestattest verplicht bij verkoop van woningen gebouwd vóór 2001 (Vlaanderen).
- Bedrijven moeten een asbestinventaris opstellen voor gebouwen van vóór 1998.
- Strikte procedures voor verwijdering en afvalverwerking.
Welke ondersteuning biedt de overheid bij asbestproblemen?
- Premies voor asbestverwijdering via OVAM en Fluvius.
- Gespecialiseerde asbestophaalacties in sommige gemeenten.
- Schadevergoedingen via het Asbestfonds voor slachtoffers van asbestziekten.
Wat zijn de kosten van professionele asbestverwijdering?
De kosten voor verwijdering variëren op basis van type en hoeveelheid asbest:
| Type asbest | Prijs per m² |
|---|---|
| Hechtgebonden asbest (golfplaten, leien) | €25 – €40 |
| Niet-hechtgebonden asbest (isolatie, spuitasbest) | €75 – €150 |
| Asbestinventarisatie | €300 – €800 |
| Laboratoriumanalyse (per staal) | €50 – €150 |
Zijn er subsidies beschikbaar voor asbestverwijdering?
- OVAM asbestpremie tot €3.200 bij dakvervanging.
- Lokale subsidies via gemeenten en netbeheerders zoals Fluvius.
- Renovatiepremies waarbij asbestverwijdering kan worden opgenomen.
Hoe kan je jezelf beschermen tegen asbestblootstelling?
- Vermijd boren, zagen of schuren in asbesthoudende materialen.
- Gebruik beschermingsmiddelen zoals FFP3-maskers en wegwerpkleding.
- Laat een asbestinventaris maken bij twijfel.
Asbest is een ernstig gezondheidsrisico, maar door de juiste voorzorgsmaatregelen te nemen, kan de blootstelling veilig worden voorkomen.